Baserritarrak, astera nua

Salaverria, Sebastian

 -1-

 Baserritarrak, astera nua

 zuen berriak ematen,

 zer gorabera gertazen diran

 bertsuen bidez esaten;

 saiatuko naiz gaur artu dedan

 lan au zuzen eramaten,

 nekazaritza astuna dala

 guztiak jakin dezaten,

 ordu askoan lana egiñez

 nola bizitzen zeraten.

 -2-

 Oiari agur garaiz eginda

 beriala lantegira,

 denbora gutxi galtzen dezute

 erlojuari begira;

 eguneroko eginkizunak

 jakiñak izaten dira:

 ganadu-lanak egin da gero

 sorora edo mendira...

 nekea zer dan jakin nai duna

 datorrela baserrira.

 -3-

 Ikusten degu baserritarra

 udaran eta neguan,

 nola ukullu, soro ta mendi

 zenbat lan egiten duan;

 bere ametsa pakean bizi,

 orixen dauka goguan,

 lagun onaren ordez etsaia

 naiz askotan inguruan,

 txori txikiak pixti gaiztoa

 izaten duan moduan.

 -4-

 Udaberrian zuaitz gañean

 txoria kantuz asita,

 uste gabean pixti gaiztoak

 egingo dio bixita;

 andik aguro itzuli bear

 bere kabia utzita,

 bestela azkar ilko duala

 egon liteke etsita;

 baserritarrak samintzen dira

 ori ola ikusita.

 -5-

 Beren kabia baserria da

 ta nola ez ori maite?

 Guraso zarren ondorengoak

 au eredutzat daukate;

 odol bereko kristauak bertan

 konta ezin ainbat urte,

 bañan gaur asko asarre daude

 ta motiboa badute:

 pixti gaiztoak txorian gisa

 etxetik bialtzen dute.

 -6-

 Agintarien buruzbidea

 lan aundietan sartzea,

 kamio eta bizi-lekuak

 azi ta ugaritzea;

 komeniko da erriak eta

 ballarak zabaldutzea,

 bañan tristea jendea ola

 etxetik bialdutzea,

 ta tristeago berriz oraindik

 baserriak botatzea.

 -7-

 Olako gauza negargarriak

 nun-nai gertatzen dirade,

 bat or daukagu gu bizi geran

 etxetik urruti gabe;

 len zutik zegon Laxtuenea

 gaur jota dago goia be,

 ain maite ziran tellatu-peak

 elkarri musuka daude,

 nere begiak au ikusiko

 ez balute askoz obe!

 -8-

 Laxtuene'ko auzo leiala

 guk etzaitugu aztutzen,

 familikoak ez giñanikan

 etzaigu iruditutzen;

 Pako, lanean jarduten ziñan,

 Iñaxi zuri laguntzen,

 ta aurrak berriz etxe aurrean

 pelotarekin jostatzen,

 zuek orrela ikusirikan

 gu ere pozez txoratzen.

 -9-

 Zuaitz gañeko txorian gisa

 gaur asko dago beldurti,

 zergatik ori gertatu zaion,

 Pako, makinatxo bati;

 len elkarrekin izaten giñan

 anaiak bezela beti,

 orain kalean bizi zerate

 guregandikan urruti,

 au ikusirik gure biotzak

 nola ez egin bi zati?

 -10-

 Etxeko gauzak ematen dute

 estuasun da larria,

 arakiñaren gain ikusirik

 ganaduen sal-neurria;

 itxura-antzean ordaindu arren

 galera izugarria;

 dituan tresnak utsean eman,

 gero bota baserria,

 negargarririk ezer badegu

 auxen da negargarria!

 -11-

 Ixpillu ortan begira zagun

 ta konturatuko gera,

 nekazarien bizi-modua

 nola dijoan gain-bera;

 tresna zarrakin ezin joango da

 baserritikan kalera,

 norbaiti egin bearko dio

 berri batzuen galdera,

 aiek urrea ordaindu bear,

 ara nun dagon galera.

 -12-

 Lur zoragarri onek dirudi

 jantzirik dagola urrez ,

 zelai-mendiak apaindurikan

 baserri zuri ederrez;

 oietatik gaur asko lurrera

 eroriak, zoritxarrez,

 gure izkuntzaren kabi maiteak

 botatzen dituzte errez,

 argatik dago Ama Euskera

 samindurikan negarrez.