Hiru poema
Enric Soria
euskaratzailea: Dani Salaberri
Kasualitatea krudela da. Kasualitatez ezagutu nuen Enric Soriaren
olerkia, eta itzultzeko agindua eman nion nire buruari. Kasualitatez ez dira
jadanik hauek idazleak gehien maite dituen olerkiak. Kasualitatez maite izan
nituen nik eta horra hor euskaratuak, idazlearen baimenez, jakina, nahiz eta
gaurkoz apurren bat urruti sentitu honek bere ametsetatik sortutako olerkiok.
Aukeratutako hirurok Varia et Memorabiliatestutik hartuak dira. Liburu
horrekin irabazi zuen idazleak Valencia saria 1983. urtean. Ez dira
txantxetakoak, beraz.
Enric Soria idazlea gaztea da oso. Saritua izan arren, ez du horrek
bere poesiarako ezer esaten. Batez ere, idazlea balenziarra delako, eta
herrialde hortako poesia borobil hertsi eta trunkatu batetan igarotzen delako.
Lagunentzat idazten ditu idazleak, hauek irakurri eta azkenez egunen zirkulua
bukatzeko. Idazlea 1985. urtean jaioa dugu. Ez dakit bere bizitzaz ezer
interesgarri esan dezakegun: egindako hizkuntza ikasketak, duda gabe. Katalana
eta egipzioa ikasi du, gaur egun paro gorrian aurkitzen delarik. Bai ez dira
gaurkoak egun egokiak eglogetarako.
Ez dakit zergatik aukeratu behar izan nuen idazlea hau, eta guttiago
zergatik hau eta ez beste bat. Nire ezjakintasunaren gainetik ba dago,
loturaren bat zihur asko. Idazlearen ironia urrutia. Desolazioa ikusteko manera
xamurra, agian. Horregatik izan nahi izan nuen. "Harrigarria den zerbaitetan
ezin izango dut federik jarri. Harrigarria denean ezertan baino guttiago
sinesten dut" diost idazleak karta baten txoko batetan, beharbada egi txikien
txokoan.
Retorikak gainezka egiten badio idazleari, Varia et
Memorabilialiburuan, idazleak "Catulo-ren Erroma tabernazale eta Kavafisen
Alejandria erotikoaren antzera idatzi nahi izan du bere parajea: Valencia.
Poetikoa da bizirik dagoelako", honek azaltzen du liburuaren koska. Eta
Valencia hori minez eta ironiaz ikusita dago. "Ironiak ez du ukapena
erakartzen, ikuspena baino, urrutiratzeko ahalmena", diosku idazleak, hiri
nagusi baten indarrak hizkuntza mindu baten ahalmenez lotu nahi izango balitu
bezala.
Mingotsa da poesi hau. Ezin du bestela izan. Mingotsa eta garratza.
Baina horregatik ere maitagarria, desiragarria, krudela, sinesgabea, mindua,
mindua...
No escric, eglogues.
V. A. Estelles
Este poema te destruye y te
supone muerto.
Angel Saiz.
Telefonoa
Maite nuen telefonoa xifra markatzea,
lasterrean zure abotsa zen xifra miresgarria,
lehen esaldien zeresanen jakin eza,
elkar ikusteko agindua, hari bitartez musuak.
Zure gorputza iruditzen zaidan telefonoz:
titi ttikiak zutitzen, itxaroten ninduen matxan zuhurra,
lepoaren biribil goxoak.
Maitasuna, zein hitz zeharkaitza,
latz eta ezinbestekoa.
Eta nola bultzatzen nauzuna arinka, nilakoak honela korri
izatea debekatua behar luke egon.
Zein ikuskizun desegokia
zuganako dudan maitasuna.
Zure gorputza eta hitz lasaiak zetozen gero.
(Biok maite genuen Garcilaso,
eglogetako aro ona,
iraganez urkultzen den aroa)
Maitasuna: une labur eta osoa.
Orain ez du telefonorik joten. Ixilez
zutaz idatziz, zu alde utziz.
Gustatuko litzaizuke eglogaren bat,
merezi eginen duzu, agian.
Zorikaitza baina, gure garaia,
ez da egun eglogarik idazten.
Gela argiduna
Ustegabez igaro dut etxe aurretik,
argia biztua zen eta lehio zabaletik
itzal bat margozten.
Gelan, arras estimatzen genuen elkar,
oihu eta antzerki zalea zen maitasunez,
besarkada eta gezur handiez egindako maitasunez.
Norbait bizi da han,
zu ez zaren, agian,
gorputz ederregia.
Orain ez gara maite,
(hainbat maitasunak igaro du, nork esan!)
Ez dugu trazarik gorde izan gura.
Eta argi biztu baten,
arrotzaren itzalan, biziki
oroimenak sotil dirau, oraindik.
Arratsa
Zurekin, beti bezala, kutsatzen nauen
nazka traszendentearen sentipena.
Ez ikustearena egiten didazun era landua,
eta elkar ikuste eta heziketa onak
sortzen duen nire alperreko itxaropena.
Zure hitza, eta banoa, beti bezala,
deitu egin nauzula eta pozik.
Oker berriro, zihur.
Zugatik gehiago gezurtarazten dut burua.
Musuak gris, begiradak gris,
grisak ere maitasunak...
herrautsen gristasunez.
Metafora antzuen grisa,
betirako antzu,
ditut saritzat.
Itzal bi, ontzi hustu bi bezala
itzuli gara Valencian zehar,
lore eta baratz bako: Valencia
arrats luze eta amaigabe baten.
Herauts gris deuseza; ez dira gaurkoak
honelako maitasunak. Gastaturiko gris iseka
ezerk ezilkor egingo ez duen arratsalde hau.