Artzai baten eriotza
Zubimendi
I
Egun sentia. Laño tartean
Mendiak dula erdibitzen
An azaltzen da eguzki ederra
Pozez ludia betetzen.
Gorri, urdiña, margo guziak
Dira zeruan agertzen.
Txori abeslari alaigarriak
Txio-txioka abestutzen.
Andres artzaia golztar jeiki da
Ardiak mendiratzeko,
¡Ondo alaia, tente ta ariña
Dabill ain zarra izateko!
Larogei urte ditu ta illea
Bere ardiaren antzeko
Zuria, bañan ura alakorik
Ez da artalderik zaitzeko.
Gizon kementsu, begi urdiña,
Eguzkiaren indarrez
Arpegi beltza, españak beti
Dauzka jarrita irri-parrez.
Mendiko pake donean gozo
Bizi da artzaia txit pozez
Urietako guda ta okerrak
Utzirik pakien ordez.
Zakur gazte bat jolasten beti
Dabilki aldamenean
Onek laguntzen dio billatzen
Ardi bat galtzen danean.
Maitasun dana jarrita dauka
Zakur eta artaldean
Beste oldozmenik ta maitasunik
Ez du gorde biotzean.
Ubelarri bat eskun jiraka
Abesti bat españetan
Artalde atzetik alai dijoa
Mendi bide-txigorretan
¡Zeñen zoriontsu, zeñen poskida
Arkaitz eta zelaietan
Ardi zuriak be-ka paketsu
Dabiltzan inguruetan!
Ala ikusi nun Aloña aldean
Andres, gure artzai jatorra,
Beti gozanki beti irri-parrez
Zartu ta alare pizkorra!
¡Zeñek oldoztu ura ikusi ta
Aren eriotz gogorra!
Oroitu eta begietara
Datorkit malko minkorra.
II
Negu gordiña. Kana bete elur
Badago mendi danean
Bañan oraindik, mitxirikak lez
Egaka dabiltzanean,
Jira txorotan elurren printzak
Gelditzen dira lurrean.
Oyal zapi bat zuri berdiña
Jarri da lurren gañean!
Bide-txigorren arrasto gabe
An datoz mendian bera
Andres artzaia ta bere ardiak
Txabola pian sartzera.
Ardi gaxo bat nekatu eta
Gelditzen bada atzera
Laixter artzaia antxen dijoa
Bestien gana ekartzera.
Poliki datoz, irrixt eginaz,
Nunnai eroriz lurrera
Jaikirik emen, errenka, motel,
An erortzeko ostera.
Zori txarrean bildotx eder bat
Aldendu da basterrera
Ta labaindurik antxe sartu da
Leize zulo baten bera.
Ura atzekabe, ura oñazea
Artu du artzai zintzoak!
¡Amorruakin begietara
Etorri zaizka malkoak!
Ta itxuturikan, sentzurik gabe,
Utzirik gañontzakoak,
Bildotx atzetik bere burua
Bota du artzai gajoak.
Gau belz illuna, iritxi da ta
Oraindik ere zerutik
Elur puxketak mendi gañera
Dator jiraka gogotik.
Ardiak be-ka, zaunka txakurra
Ittun artzaiarengatik
An geldi dira alde egin gabe
Leizaren aldamenetik.
Artzai batzuek zaunkak entzun da
Joan dira ikaratuta
Ta ikusi dute samiñarekin
Leire auloan sartuta
Andres artzaien gorputz bikaña
Elur maindirez bilduta
Bere ille zuri-zuriarekin
Elur zuria nastuta.