Iñazio Jauregi "Xapre"ri
Iraola, Patxi
Pentsamentuak agertutzeko
leku emanaz hitzari
hitz eraso hau bota nahi diot
Haitzarte-ko harkaitzari
motibo honek lagun deioke
bertso hauen emaitzari
harkaitz bezela maitatutzen dut
gorrotoan ez naiz ari.
Pauso gaizto ta Gaintzuola-tikan
aurreraxego Haitzarte
larre bideko sarrera bat du
ahuntz ardientzat gaitz ate
han sartzen danik ez da itzultzen
laguntza ezik bitarte
hortan saiatuz han amaitu zen
Iñaxio-ren izate.
Ibilaldian nenbilelarik
uharkako urbidean
geldi une bat egina nuen
Haitzarte-ren urbilean
ezbehar beltz bat gertatu bait zen
iragan irailean
Iñaxio-ren irudi dena
buruan nerabilean.
Animaliak deskuida dira
urte bat baino gehigoan
aurreraka joan beheraka jeitsi
ta gora ezin igoan
aita zanari hauxe askotan
entzun izandu nioan
ardien bila sokaz jeitsi ta
ibiltzen zela mailoan.
Harrapalean bildotsa preso
toki itsusi xamarra
esku hutsikan sartu omen zen
ez soka ta ez amarra
mila beatzireun larogeitasei
irailaren hamarra
Ordizin peri famatua zen
asteazken ilunabarra.
Iñaxio ere pesta ta peri
eguna han igaroa
eta ondoren aprobetxa nahi
ilun ertzeko aroa
bildots gaisoa salba nahi zuen
hain zen mutil oparoa
biak miloan amildu eta
hura zen paraderoa.
Oh, heriotza! bila joan gabe
agertutzen da bidera
Iñaxio-ri egun horretan
gerta zitzaion hau bera
penagarria izan behar zun
amildutzean gainbera
bildotsa eta biak aurretik
eta harriak gainera.
Golpe haundia izan behar zun
buruan zuen zaurian
ia hilabete igaro zuen
koman edo hilzorian
Zaldibia-ko pesta egunez
zazpigarrena urrian
bihotz minduen negarren jasaz
ehortzi zen hilobian.
Hiletak ere egin zizkaten
demokrazia dan gisan
lehendabiziko zeremonia
kristauan legez elizan
bere lagunak bitarte hortan
prestakuntzetan zebiltzan
plazan omen bat egin zitzaion
merezi zuen baldintzan.
Utzi zituen oso ta txori
oiloak eta oilarrak
utzi zituen aita ta ama
senide ta lagun zaharrak
maitatzen zuen izadi dena
mendiak eta ibarrak
azken agurra egin genion
eta utzi herritarrak.
