Euskaldun jatorra

Iraola, V.

 I

 Indartsu zure begiyetatik

 Saltatutzen da chingarka sua,

 Indar gogorroz dardaratzen da

 Ukakilduta zure eskua:

 Lantzaz presta ta beldur gaberik

 Igarotzeko mendi goitzua,

 ¿Zer da gaur emen gertatzen dana?

 ¿Nora zuaz zu orren sutua?

 ¿Ez aldakizu bearra dala

 Bostortzekoa zelai landetan?

 Zu gabetanik belardi charra

 Sortuko dala ibar aietan?

 ¡Eta lajarik zure echeko

 Gaishoak negar samintsuetan!...

 ¡Zer gertatzen da! Jesus maitea

 ¿Nora zuaz zu modu orretan?

 Zure eskuak botatuzen du

 Urrun aitzurra ordoiturikan,

 Artuaz ziñez bere trukadan

 Lantza luze bat zorrozturikan,

 ¿Itzultzen zera jaiot erriko

 Jalas gozotsu ederretikan?

 ¡Leial tristea! ¿Zuk zer echera

 Bilduko dezu gerretatikan?

 Biurtu zazu begiratua

 Bizkar aldera izuz beterik,

 Ikusitzeko zure laztana

 Lurreratua penak botarik:

 ¡Kupi zaitea! ¡entzun zayozu!

 Ez du deseo ezer besterik:

 Ez da zerutik jaishten beretzat

 Zoriontasun gozoagorik:

 ¡Nekazariya! ¿Zer gorroto da

 Zure pechuan orla piztutzen?

 ¿Zer pentsamentu illunak zaitu

 Naskidatu ta orla sututzen?

 ¿Zu joan ezkero dana galtzea

 Dala ezdezu ¡arren! ikusten?...

 ¡Zuaz laisterka! ez bazerade

 Malko oetaz kupiratutzen.

 ¿Eta etzera konturatuko

 Choriyak ere, eske daudela

 Beren izkeran osto tartetik

 Erregutuaz etzuazela?

 ¿Zuaz utzirik arkaitz beltzeko

 Lore basoti ura bezela?

 ¡Nekazariya! mintxa zaitea

 Nora zuazen zu-gar orrela.

 "-Atzerrikoak mugak autsi ta

 Igaro dira gure lurrean,

 Eta ausardiz datoz aurrera

 Suarmatuak soñu gerrean;

 Sorterriarren deia sartu zait

 Aiñ bizi eta aiñ indarrean,

 Sutu nai ditut etsai gaiztoak

 Jaiot-erritz bota artean.

 II

 ¡Ara! balaren chistu biziyak;

 ¡Ara! sutunpean tunpadakoak;

 Erituaren antsi larriyak,

 Laguntza eske gizarajoak.

 ¿Ikusten? ¡orra! azken agurka

 Pulunpatuaz odol putzuan;

 ¡Ara! etsayak bikudatuka

 Landetan eta mendi goitsuan.

 Erauntzi nayan gure Erriya

 Lapurtu eta sutzeko dana,

 Nola katamotz orrolariya

 Saltatutzen dan basauntzagaña.

 ¡Ai! eskudatu gabeko izarrak

 Eta aingeru gaitzik gabeak...

 ¡Igarotzera gure ibarrak;

 Danak lirake burniz paseak

 Kupira gabe, danak segiran

 Garaitzallien umill oinpean,

 Nola loreak makurtzen diran

 Ekaitz gogorrak zatitutzean.

 Oñeztatuaz echeak gero.

 Urruindurikan lege santuak,

 Aiñ gorrotoz ta aiñ gaiztakiro

 Lurreratu ta arrastatuak.

 ¡O! sorterriyen maitaerak dit

 Indartu eta sutzen biyotza;

 Bero oroit zak bakar bakarrik

 Zabadutzen nau pechuan poza.

 Eta sututzen bere pozean

 Apurtutzeko etsai goitiya,

 Nola austen dan arkaitz beltzean

 Itsaso arro orrolariya,

 Igesko dira izuz beteak

 Gelditzen bada iñor zutika;

 Nola itzulzen dan basaurdea

 Eiz-zakurraren zaunketatikan.

 .............................

 ¡Baña menturaz egiten bada

 Etsaya, gure lurraren jabe,

 Milla bider ill obeago da

 Ez gero bizi onrarik gabe!

 III

 Neregatikan asko egindu

 Aita zar leial prestu maiteak,

 Zor aundi bat det irozotzeko 

 Onoretzuen azken urteak.

 Baña biyotza naiz penak bota

 Jaiot-echea onla uzteak;

 Gaitzik gabeko aingeruchoak

 Negar malkotan ikusitzeak.

 Jolas gozoak, ordu legunak,

 Choriyen deyak oroitutzeak...

 ¡Ez da egite miraritsua

 Fedea piztu eta sutzeak,

 Zeña ordaintzea duen mugetan

 Dicha labur bat; irabazteak!...

 Ez dakit pozak edo damuak

 Nere begiyak malkoz beteak

 Illuntzen dira, arrats beltzean

 Nola izarrak diran gordeak.

 Ugeraldiya ekaitz gaiztora

 Golpez bezala saltatutzeak;

 Aize bultzadak bere bidean

 Arbol igarra zatitutzeak;

 Nere burua naskidatzen du

 Jaiot erriko mugak austeak

 Baña albotik lagunduko nau

 Jaunak gordetzen nere usteak.

 ¡Ama nerea! ez egiñ negar

 Eskatzen dizu zure semeak,

 Barrenkoi antsi triste orrekin

 Negartzen dira zar ta umeak.

 ¡Ama! ez esan-arren, aur abek

 Sarri dirala aita gabeak;

 ¡Ama ez galdu esperantzikan!

 ¡Ez geyagotu atsekabeak...!

 ¡Aita! musutzen laja nazazu.

 Mancha gabeko urdiñ illeak;

 Azken laztan bai; eman bear dit

 Nere betiko ongigilleak.

 ¡Estutu aita! biyotz berean!

 ¡Atozte aur ta anai nereak;

 Atozte nere pechu larrira

 Zorionaren ekartzalleak.

 ¡Onla!... bai, ongi arrimatuak!

 ¡Berriz!... ¡geiago!... nere jabeak

 ¡Estutu!... ¡berriz!... eziñ nezake

 Abek dirade azken tristeak.

 Abek dirade gozoz botarik

 Gero aztutzen diran nekeak.

 Beren besoak zabaldutzean

 Libertadea eta pakeak.