Ama!

Iraola, Bitoriano

 (Azkoiatia-ko euskal-jai-aldietan sarituba)

 ¡Ama! ¡zer izen atsegiña dan

 ¡zer samurra ta leguna,

 lendabiziko biyotzeraño

 eztiro sartzen

 ¡añ da ederra! aosapaya

 berak eztitzen diguna;

 aundi chikiyen zoragarriya,

 garbiya ta euskalduna,

 sea-kachotik jaiki baña len.

 denak ikusten deguna.

 Ezta mendiyan piztirik sortu;

 ezta basuan chorrik,

 aur baten gisa duenik maite

 beraren ama besterik;

 kabi chokuan naiz ondo gorde

 beren lumetan bildurik

 ezta biziko ¡ai! luzaruan;

 ezta biziko umerik,

 naiz chio chio gaisuak egiñ

 ezbaldin badu amarik.

 Ume pocholo musu gorriya

 far-irri gozo gozuan,

 musu bi edo iru emanaz

 amak artzian besuan

 ezta atsegiñ samurragorik

 sartzen beraren pachuan;

 eztu banandu Jaunak zorion.

 aundiyagorik munduan

 eta eztakit ote dan loraz

 apaindutzen dan zeruan.

 Eztu kantatzen chanchangorriyak

 naiz igo meta burura,

 amak aurrari lo lo egiñaz

 kantatzen diyon modura;

 ¡nik eztakit zer Jaungoikozko dan

 kantacho atsegiñ ura,

 alako legun eta aiñ geldi

 igotzen dana zerura,

 aingeruchuen lira soñuak

 entzuten diran lelura.

 ¡Ama! esaten dute aurchuak

 ¡ama diyote larriyak

 eta baleki ayek bezela

 esango luke choriyak;

 esango luke bildoch manchuak;

 anchume jostalariyak;

 euskerak ditu izen jatorrak

 bikañak eta garbiyak

 baña eztu bat aiñ egokirik

 naiz izan miragarriyak.

 Une laztana arkitutzian

 estura aundi aundiyan,

 egingo luke aitak egingo

 ezlukiana agiyan:

 negar malkua saltatu arren

 ama larriyen begiyan,

 laister sartuko litzake sutan

 nola itsaso erdiyan,

 bere izarra, bere kutuna

 andik libratu dediyan.

 Ama lajata joaten diranak

 buru ariñen moduan,

 pasiaz itsas, zabala eta

 gertatu beste munduan,

 oroituko da bein da bi aldiz

 utzi zubenaz orduan;

 oroituko da, ez bildur izan

 eztaukanian onduan

 eta aiñ bakar arkitutzian

 ¡amak zer baliyo duan!

 Baña biltzian damuz betia

 bide charretan izanaz,

 ta arkitzian ama on aren

 asnas gozuak eranaz,

 amak besuak zabaldu eta

 seme maitia esanaz,

 barkatzen diyo, musu eztiyak,

 musu laztanak emanaz...

 ¡ume desleyal itzuli zana

 aztubaz alako amaz!

 Ume eder bat beltzez jantziya

 negar zispirak egiñik

 amacho ill da ikusi oida

 laguntzen aldamenetik;

 arantz beltz arren eritasuna

 animaraño sentirik...

 ¿nola ez ume doakabeak

 nola ez izan damurik,

 nola tristiak negar ez egiñ

 ezbadu beste amarik?

 ¿Ezta ikusten gudari pizkor

 beldur gabe ta trebia,

 suautzen kiak nabar beztua

 koaje biziz betia?

 burni zatiyak zauritu eta

 nagi jotzian lur-bia...

 nik eztdakit ark esaten duen

 ¡ezdakit! ¡Jesus neria!...

 baña iraulka entzuten zayo

 ¡ai! ¡nere ama maitia!

 Goguan daukat aurra nintzala

 amak esaten zirana,

 lendabiziko ikasten zala

 Jesus onaren izena;

 itz gozuayek etziran sartzen

 erantzen gisa barrena,

 baña sentiyaz alako gauz bat;

 sentiyaz poza ta pena

 bere izena esaten nuben

 Jaungoikoaren urrena.

 Nik ere galdu nuben betiko

 nere ama ¡baña nola!

 bere albuan aiñ amoriyoz

 kantu egiten nigola;

 erantzi nuben negar malkotan

 buruban neukan chapela

 ta eman ziyon laztan gozo bat

 ¡tristia ill da bereala!

 ¡aiñ zan, estuba! pentsatu nuben

 berak sentitu zubela.

 Zerubak eman ziyon eskero

 bere echia lur-bian,

 eztet izan nai adiskiderik;

 bizi naiz bakardadian;

 egiazki ta fede biziyan

 sartu baña len oyian,

 gau guziyetan amarentzako

 belaun gorriyen gañian,

 errezatzen del Aita Guria

 Jaungoiakoren aurrian.