Arrai tokia
Zubigar
(Nere adiskide Agirre'tar Dunixi'rentzat)
Elizanburu, olerki aundiaren
¿Ikusten dezu goizean?... bezela abesten da.
Izen auxe nabaitzean
samintzen naiz biotzean
naiz egunez ta gauean
Izen au duan bazter bat da ta
nere erri aldamenean
menditxo baten oñean
ta bidearen ertzean
errota zarraz aurrean.
Zabaldi bat zan aundia
eta bertan ur garbia
betea arraiaz guztia
ertza batetik beste ertzeraño
zuaitz ta larrez jantzia,
auen gañean txoria
goxo egiten kabia
ta mokoan abestia.
Nere gaztetan, barruan
bateliko bal lotua
jo gabe iñoiz ondua
antxe egoten zan laxter batean
zare aundiz zamatua,
eltzen zan gero ordua
arraia arrapatzekua...
¡ura zan ordu gozua!
Laister zan gizon taldea
zabaltzen beren zarea
berun koxkorrez betea;
arrai guztiak xaltoka ziran,
ura benetan barea,
alaz guztiaz ordea
arrai asko zan gordea
zarean sartu gabea.
Etzan bakarrik garaia
jartzen giñanak alaiak
ikusita ango arraiak
pottorro beltx ta antzara, ur-ollo,
eiztariaren izaiak
nabaitzen zuten usaia
bazala an zerbait jan gaia
ta an genitun maiz galaiak.
Makurka juaten zanean
eiztaria, il naiean
gordetzen ziran batean
gorde lekua ona bai zuan
"Arrai tokiak" ertzean
ta eiztaria aspertzean
onen zai antxe gordean
laister ziraden aidean.
Menditxo uraxe urratu
edo beñepein zulatu
zuten ta ¡orra, ondatu!
zulo artako arri ta lurrak
bertan zituzten amildu,
arraiak azpian artu
ta alaxe ziran bukatu
ziralako illak gelditu.
Orain, etxeak jasotzen
an, ez dirala gelditzen
egunero det ikusten
egunero ba begiratzean
benetan naiz ni samintzen
zergatik zaigun gertatzen
bazter polita dan galtzen
ta jende nastua sortzen.
Etorko balitz ludira
"Galardi" aiton zar ura
ta jarri ara begira
esango luke: "ur ixkiñean
nituan piko, mizpirak
¿lekuz aldatu al dira?...
betoz ba lengo tokira
ertz polit eta bustira."
Au da nere naigabea
toki zakar biurtzea
ain toki legun, maitea;
¡izena dauka bakar-bakarrik
antza galdu du ordea
ta juango dira urteak
izena ere lurpean
izango dana gordea!!...
