Urrutiko inchaurrak. Baserritar baten Amerikatik bere lur maiterako etorrera

Artola, Ramon

 Pozez Amerikara

 joan ninzan gazterik,

 etzalako iñon lur

 oberik besterik;

 bañan an desengañuz

 ta penaz beterik,

 eztakart echerako

 urteak besterik.

 Zorion billa joanik

 ainbeste bidean,

 urteak echeratzen

 ditut azkenean;

 joan bañon pobreago

 bainator urean,

 iru dukat eztira

 nere podorean.

 Onzi zarrean nator

 len berriyan joana,

 eta emen chit pozik

 detanean lana;

 soldatik eztet bañan

 badaukat zer jana,

 Amerikan prankotan

 paltatu zaidana.

 Pobre, an beste asko

 oi diranen gisan,

 ez naiz portunosoa

 Amerikan izan;

 nere zori gaistoan

 aruntz joan bainintzan,

 ojala lur neretik

 irten ezpanintzan.

 Kontentuz joanak nere

 moduban aruntza,

 zenbait pozik jirako

 lirake onuntza;

 bañan nola baitiran

 bear iru onza,

 nere gisan arkitzen

 zaie poltsa utsa.

 Irabaz bide guchi

 eta maiz bear jan,

 zenbait miseri triste

 igaro det nik an;

 pozez banintzan ere

 Amerikara joan,

 zartzerako orra zer

 poz andik dakartan.

 Ezta iya sayatu

 ez naizen lanikan,

 eta eztet sobratu

 ezer lanetikan;

 bada ez egiñ amets

 danik Amerikan,

 eguzkitan ari ta

 jaten ogirikan.

 Bañan ez dira gaizki

 ez, an ere denak,

 baitira ta ez guchi

 ongi dirarenak;

 neri gaizki joan bazait

 neretzako penak,

 oñazerikan ez du

 miñik ezdubenak.

 Noiz bait naigabeturik

 neraman bizitzan,

 lur uta utzitzera

 erabaki nintzan;

 eta eztet damurik,

 irten ezpanintzan,

 denbora guchi barru

 an ilko bainintzan.

 Nairikan eragotzi

 arako pausoak,

 zenbait lan egiñ zuten

 nere gurasoak,

 bañan nik entzun gabez

 beren itz gozoak,

 nere penaz ziran ill

 izandu gaisoak.

 Bueltan nator urean

 diruz ez chit sendo,

 eta ez ere nere

 osasunaz ondo,

 molde onekoa naiz

 ontzitik irtengo,

 ai zer kolpea detan

 echean emango.

 Ara non dan Franziya,

 ara Españiya,

 ara non dan Jaizkibel

 deritzon mendiya;

 ara Ernio, ara

 Aya-ko arriya,

 ara non dan ni jaio

 nintzan baserriya.

 Ez nabill ametsetan

 ez, dira egiyak,

 ¡o! zein ederrak dauden

 gure alderdiyak;

 gaur ikustez pozturik,

 malkotan begiyak

 jartzen zaizkit errio

 bi egiñik biyak.

 Beti bizitu naiz lur

 nerearen miñez,

 onera nai ta onuntz

 jiratu eziñez;

 urik egon ezpalitz

 esaten det ziñez,

 lenaztandik nintzala

 etorriko oñez.

 Miratu ditut milla

 fama duten lurrak,

 bañan an ere daude

 alderdi laburrak;

 sinisturik dirala

 erdiyak gezurrak,

 emen nai ditut utzi

 nik nere ezurrak.

 Aruntz joan nintzalarik

 toki obe billa,

 eztet batcho arkitu

 miraturik milla;

 ala nator echera

 penaz erdi illa,

 nitaz eskarmentu bat

 gertatu dedilla.