inprimatu
Gauza reserbatuak
Izenburua:
Gauza reserbatuak
Sinadura:
D. Peillen
Urkizaren iruzkina:
Egilea(k):
Peillen, Txomin

Argitalpena:
Igela.
Urtea:
1962
Argitalpenaren urtea:
Alea:
2.zk.
Orrialdea:
15-16

Gauza reserbatuak

 

 Franco-euskaldunkaseta batek, frantsesez (eskuara populuarentzat) IGELARI

 antikonfesional pekatua egoitzi dio eta etsenplutzat eman pertsulariak esanaz

 obe genukela horien bertsoak publikatzea, baina kritika horrek edo ez daki

 euskuara ongi edo astoa da, antikonfesional eta antiklerikal itzak naastutzeko

 lehenik, eta ez konturatzeko antiklerikal usaina daukan kronikan POPULUAN bildu

 buruxkez egina dela, baina gure herriko bourgeois "elita" horrek ez daki

 populua zer den eta aski paper belztu dugu gor horiekin, apezak baino

 apeztiarrago diren horiekin.

         Gure auzia jarraituko dugu eta sekulan batzuek ahaztu balute ez gira

 serioski ari, ez gira doktrina adelatzen ari; bakarrik uste dugu —populuaren

 gisa— populuko seme baikira artzain bat gaizto denean edo ardi bat errebelatua,

 ņapurtua, galdua khantoreak egiten ahal zaizkola egitate horrek ez duelarik

 artalde guzia, ez artzain berriak kondenatzen. Khantore berriekin berdin eginen

 dugu, herri eta jende izenak kanbiatuko ez baita justu ardi baten gatik edo

 artzain baten gatik artzan-olha guzia belztua izan dadin.

 

                 Larragoiti Gardei-an horak gaitz titzie

                 Orotako gaitzenak artzan-horak dire;

                 Gaiazko igaileak jan nahi titzie

                 Jaon erretorak ziek abisa zitaie.

 

                 Gardei horrek ohetik horer haxi-haxi,

                 Primak aldiz leihotik artho zathi-zathi.

                 Jaun erretora sartzen da gibeleko borthati

                 Khortearen egitera Gardei-ko primari.

 

                 Xarmagarria zira eder eta gazte

                 Ene bihotzak eztu zu baizik hain maite

                 Beste zonbait bezala banintz ni e libre,

                 Zurekin ezkontzeko plazera banuke.

 

                 Jauna zer mintzo zira gisa horrez eni

                 Bena zure arropari etzaio kounbeni.

                 Zerbait experantxatan gertha banendi ni,

                 Adio behar nuke erran Uskal-Herriari.

 

                 Ene bihotzak eztu gaik ez egunik

                 Nigarrez uthurritan ixurten ez denik;

                 Phena handitan dela maitea jakinik

                 Sabelaren barnian ezurrak eginik.

 

                 Parisera izan da ikhusten barbera

                 Nuntik sofritzen zian erran lizon berhala

                 Arrapostu ukhen du ikhus eta hala

                 Eritu zen aldetik sendoturen zela.

 

                 Barberak eriari: gaxo ifantia

                 Zure minak baduke bere akabantxa

                 Bederatzi hilabete hartzatzu aitzina

                 Gero sendoturen da zure sabel mina.

 

                 Eriak barberari bisitaz milexker

                 Sendoturen zaiola ahal bezain laster

                 Segretia edukiz egi'dazut plazer

                 Ez erran nihuri ere kobesariz bester.

 

                 Maitia pharti zite plazer duzunian

                 Nihurk ikhusi gabe gaiaren minian

                 Nik emanen deizut lagun bat joaiteko bidian

                 Harek ezariren zutu trankil bihotzian.

 

                 Arotxaren zamaria erradak egia

                 Norat eraman dian aphez gelharia?

                 Eraman ukhen dizit lehenik Maolera

                 Gero hantik aitzina zuk erran lekhila.

 

         Hitz guti ezagunak: horak = arrazako zakurrak (alan-hor, ehiz-or,

 artzan-hor); gaïa = gaua; bortha = atea; prima = oņordeko etxek'alaba; barbera

 = Zuberoan joan den mendean medikuari izen hori ematen zen; arrapostu =

 erantzun; nihuri = iņori; zamaria = zaldia; gelharia = apezaren neskatoa.

         Khantore hori hainitz ezagutua da eta kantatua, baina ezagun diren

 bizpalau "bresetak" khantu hontatik kendurik ez dute zentzurik. "Gardei"ko

 kantuak beren herrian famatuak dire, nik beintzat erriko semekin gazterik ikasi

 ditut, erriz-erri pestaliar ibiltzen ginenean.

 

 


inprimatu