inprimatu
Arratsaldeko jardunaldia
Izenburua:
Arratsaldeko jardunaldia
Sinadura:
Urkizaren iruzkina:
Egilea(k):


Argitalpena:
Olerti.
Urtea:
1994
Argitalpenaren urtea:
Alea:
1994
Orrialdea:
334-345

Arratsaldeko jardunaldia

 

         Goizeko zortzi bertsolarietatik lau onenak aukeratu zituen Juraduak

 arratsalderako. Iztueta, Mitxelena, Garmendia, ta Lazkano, ditugu aukeratutako

 lau bertsolariak.

 

 IZTUETA TA MITXELENA

 

 1 go. Bakoitzari bi puntu emanez

 

         Iztueta

 

 Laister emakumeak

 itoko gaituzte;

 gauza ori pentsatuta

 neu're nago triste.

 Irigoien ez al da

 izango ainbeste!

 Zuk ala diozu baņa

 nik ez det oi uste.

 

 Kontrabando zaitzaille

 onak daude orain.

 Aspalditxo onetan

 dabiltzade bikain.

 Mugetan bizi danak

 jakingo du nik ain...

 Tranposuak artu biar

 ditugu orain gain.

 

         Mitxelena

 

 Laister sotanik gabe

 ditugu apaizak...

 zerbait eskatzen bai du

 munduaren gisak.

 Probetxu gutxi ote du

 eindako otoitzak?...

 Zerbait pentsamentu eskatzen

 ez al du Elizak?

 

 Ura edaten bada

 sabelak gur-gur-gur;

 guk eztegu edaten

 askorek ainbat ur...

 Bertsuak kantatzeko

 orrekin ga' beldur...

 len juxtu geranari

 jo azten digu lur.

 

 2 gn. Ofizioa emanda iruna bertso

 

         Iztueta (mayorazgua)

 Aspaldi ontan, ai neskatxatxo,

 ezkera biyok egondu;

 baiņan alare nereganuntza

 etzera beti illundu;

 ni baserriko mayorazgua,

 zu kale orretan jaundu,

 orain aukera ipintzen dizut

 nai bazenduke ezkondu.

 

         Mitxelena (kaleko neskatxa)

 

 Ezkondutzeko mandatutxo bat

 bialtzen nazu asieran,

 ta badakizu kalean ere

 gu nolatsu bizi geran.

 Ezkontzak ere ez dira egiten

 ain momentuzko joeran,

 lendabiziko jakin nai nuke

 nolako mutilla zeran.

 

         Iztueta

 Ni zer mutiko eratsu nagon

 beiratu zazu musura.

 Nik ez pentsatu dadukatenik

 biotza ainbat itxura;

 baņan, kaletar neskatxatxua,

 jarri gaur nere kargura,

 ez dezazula beintzat ibilli

 gaur arte ainbat pintura.

 

         Mitxelena

 Kale onetan nere gorputza

 daukat laiken dotorena,

 da mayorazgo mutiko onek

 beiratzen dau neregana.

 Baldin da gu biok ai! bildutzen

 bagera alkarrengana,

 onez aurrera pinturak dira

 bei zarren isatsarena.

 

         Iztueta

 Neskatxatxua, ez da egoki

 burla egiten geiegia;

 baldin zuk izan nai bazenduke

 nere egizko nobiya.

 Jakingo dezu baserri lana

 eta ango gauza larriya.

 ikastearren nola sortzen dan

 eguneroko ogiya.

 

         Mitxelena

 Orain arteko ezkontzak noski

 ez dira ola etenak,

 da gauza oien berri emendik

 emango'izu Mitxelenak.

 Maitasun ori sortutzen bai du

 biotz gozoko barrenak,

 da ogirikan ez du pentsatzen

 ori pentsatzen duenak.

 

 3 gn. Launa puntu emanda

 

         Iztueta: Enborra, satorra, gogorra, zorra

 Ni nago emen diru

 ditenan satorra.

 Zenbait jaten egiten det,

 etxiari zorra,

 Mitxelena elegoke

 olako enborra,

 eramango baluke

 bizitza gogorra.

 

         Mitxelena: Balea, alea, zalea, arrantzalea

 Itxasun billa balaike

 olako alea,

 arrairik aundiena

 bai degu balea.

 Arrantzalia izaten da

 gauz oien zalea.

 Olako txikiyarekin

 gaizki arrantzalea.

 

 LAZKANO TA GARMENDIA

 

 1 go. Biņa puntu bakoitzari

 

         Lazkano

 

 Euskalerri guztiko

 txapelketa laister.

 Danak aprobatuak

 sagar eta zuzter.

 Ez itzatzutela egin

 gauzak beintzat oker;

 merezi dunari eman

 bear ainbat esker.

 

 Laister San Tomasetan

 Donostiyan festak.

 Jendeak egingo ditu

 eundoko protestak.

 Aspalditik zeuzkaten

 bertsuaren kezkak...

 atzeratu egin dutela

 nei esplikau zeztak.

 

         Garmendia

 

 Nor geldituko ote da

 Donostin txapeldun?

 Bertsolari onenak

 dirade ezagun.

 Mordozka bat joango dira

 alkarrentzat lagun,

 An'e obetsuenak

 bai dira ezagun.

 

 Iru atxurrentzako

 ara iru kirten.

 Zuk'e jakingo dezu

 alakoren baten.

 Uste baņo legorte

 aundiyagua aurten;

 protxurik ez dan lekuan

 zertan lanera erten.

 

 2 gn. Ofizioa emanda iruna bertso

 

         Lazkano (neskame gabeko etxekoandrea)

 Ara neskatxa, zure jokera

 nik ongi ez det ikusten,

 begira gaur gu bajuko auek

 nota artutzen gaituzten...

 Nere senarra gau ta egun ai da

 lanean or buru austen...

 Ark berak ere bi milla pestik

 ez du errez irabazten.

 

         Garmendia (etxekoandreari neskametzat eskeintzen zaion neskatxa)

 Aterik ate nebillen eta

 ni allegatu onena;

 auxe da nere ibillera onek

 gaur dakarren ondorena.

 Etxekoandre onen jokabideak

 neri ematen dit pena...

 Zuk ezpadezu oi pagatu nai

 joango naiz besten batena.

 

         Lazkano

 Zere burua eskeņi dezu

 neskatxa, gure etxera;

 neroni ere konporme nago

 dama gazte zu artzera.

 Baņa garbiro emango dizut

 golpez nere parezera:

 milla pesetan etorri zaitez

 konformatutzen bazera.

 

         Garmendia

 Etxekoandre oni ustegabean

 billatzen diot akatsa:

 uste al dezu ni nabillela

 emen gaur denbora pasa?

 Milla peseta bakarrikan nik!...

 oi da egundoko tatxa!

 Biar e nunai ezta izango

 ni bezelako neskatxa.

 

         Lazkano

 Beste dama bat etorria zan

 atzo zure auzotikan;

 galdera auek egin nizkion

 berai elduz besotikan:

 Zer esan zidan esango dizut

 gaur nik biotz osotikan...

 ark esan zidan zuk zenekila

 ardi zaitzen bakarrikan.

 

         Garmendia

 Nik ardi zaitzen nere bizitza

 bai pasatua det sano;

 nayago nuan pentsamentu au

 artu izan banu leno.

 Umildadean etxekoandre bat

 serbitutzeko emen no;

 geio pagatu nai ezpaldin bau

 neskamerik gabe Lazkano.

 

 3 gn. Launa puntu emanda

 

         Lazkano: Galera, aurrera, tankera, aukera

 Emen juraduak du

 erabaki aukera;

 ta aurki eman diyot

 gauzari tankera.

 Garmendia, guretzat

 zetorrek galera;

 bi gazteak atzean,

 bi zarrak aurrera.

 

         Garmendia: Kea, pakea, nekea, sakea

 Bertsolayak alkarri

 atera nai kea;

 gauza danen gaņetik

 bear da pakea...

 Gazteak zarrai segitzen

 ba'utela nekea;

 nik beti estimatzen det

 olako sakea.

 

 IZTUETA TA MITXELENA

 

 1 go. Biņa puntu bakoitzari

 

         Iztueta

 

 Zuk jan nai al dituzu

 orain odolkiok?

 Janari ori probatuko

 genduen danok.

 Emen odolkiyak danak

 ez ezertan gaur nork...

 Nik jandakorik ez du

 beintzat jango inork.

 

 Gizonari on zaio

 kopa bat gorritik;

 baņa guk izaten degu

 gauz ori urrutik.

 ĢEtzazu, Laxkano, edan...ģ

 esaiteke betik,

 bi aldeta bal-balantzan

 ez eiteagaitik.

 

         Mitxelena

 

 Mukiak ditudanak

 egin dezala zintz.

 Gauz orrekin beti

 apuruan gabiltz.

 Negu tristea onek

 sortzen ditu aldiz...

 Obe genduke negurik

 etorko ez balitz.

 

 Ederki egiten da

 bazkaldu Ernanin:

 gaur neroni're jarri naiz

 lirain eta berdin.

 Maya're apaņa zegon

 txuri eta urdin;

 olako bazkairik ez nun

 aspaldian egin.

 

 2 gn. Ofiziyua emanda iruna bertso

 

         Iztueta (Santagedako ero bat)

 I, Mitxelena, egin biar nak

 pixka batean fabore:

 orain ixildu, kantatzeko din

 denbora ba-dek gero're.

 Biyok ezagun zarrak, baņo ni

 gaur jarria nauk dotore...

 Ik ez ekikan, baņo ni nauk

 emengo Gobernadore.

 

         Mitxelena (Santagedako beste ero bat)

 Entzun dezute, nere lagunak

 auzotik esan duena...

 Santagedan'e norbait ber bai da

 bat buru ein leizakena.

 Da or ere noski bereixi laike

 beraz dagoen eruena...

 au izango da guztietatik

 buru txarrena duena.

 

         Iztueta

 I, Mitxelena, ez uke biar

 postura orretan mintza;

 dakizutena gero, etxian

 biok batera gabiltza.

 Biyok berdiņa eginkizuna,

 biyok berdiņa bizitza...

 Ni gobernadore nolatan egin

 eruagua banintza?

 

         Mitxelena

 Ik ez al dakik ango gradua

 nola bai dan eruena?

 Da ori're gaur juzgatutzeko

 emen aukera dutena?

 Ik berriz emen, zintzo bezela,

 jo ezakek Mitxelena.

 An ere noski berexiko'itek

 gradua ori duena.

 

         Iztueta

 Mitxelenari uste gabian

 atera zaio pupua;

 ta orainguan entzun biar du

 merezi bezelakua.

 Nire burutik ariņa eta

 onena ere plakua...

 Biyok eruak bagera ere

 au degu aundiyagua.

 

         Mitxelena

 Eztakit zeņek artuko digun

 emen eruaren plaza;

 biyai beirata emango digute

 entzule guziyak traza.

 Onek burutik asita bera,

 ain dauka gorputz eskasa,

 buru txiki au ezta eukiko

 noski sendatu erraza.

 

 3 gn. Launa puntu emanda

 

         Iztueta: Egiņa, gordiņa, jakiņa, zikiņa

 Erua beiņ'e ezta

 izaten jakiņa;

 naiz gorputz itxuratik

 eonarren gordiņa.

 Bestela izaten da

 txarra ta zikiņa,

 kanpuan aziyo gaizto

 batzuek egiņa.

 

         Mitxelena: Antza, dantza, arantza, zalantza

 Erua danak ba-dauka

 amaika zalantza...

 Eztu sentitzen sartuarren

 gorputzez arantza.

 Aruntz-onuntz ibiltzen dek

 salto eta dantza,

 nola bera erua dan

 ezin eman antza.

 

 4gn. Bakarka, bertsolari biei puntu ta gai berdiņa emanez

 

 IZTUETA

 

 a) Bi puntu emanda

 

 Lore bat sortu da

 baratz ederrean.

 Neu're aspalditik nago

 lore bearrean,

 eta egokitu zait

 aukera onean.

 Ea, lorea, ongi

 Konpondutzen gean.

 

 Mozkortzen danak ez ein

 iņola negarrik,

 negar ez dute egiten

 sanuak bakarrik.

 Iņork arrapau al balu

 ain mozkortza txarrik,

 ez siņistatu egingo

 duenik parrerik.

 

 b) Gaia:Baserri uts batekin arkitzen da bertsolariya mendian. Erdi eroria dago

 baserriya, untzaz josia, ta tellatu erdiya falta zaio... Arma-arria ere

 pitzatua dauka... Baserriya zurea edo beste batena dala pentsa dezakezu.

 

 Leno semiak asitzen ari

 zu ziņaden, basarriya...

 Gaur untzan mende bizi zerade

 eta erdi eroriya.

 Zure epelean zenbaitsu semek

 jan ote zuten ogia?

 Lengo lekura zu aldatzia

 ez al genuke obia?

 

 Baserri zarra berritu bedi

 goiko Jaunaren laguntzak...

 Zorigaitzian zure antzera

 gaur asko dauzkagu utsak.

 Batzuek larrak estaliyak ta

 beste batzuk berriz untzak, ...

 oraindik zerbait iyo litezke

 euskaldunaren laguntzak.

 

 Ai baserritxo negargarriya

 zaude iya eroriya! ...

 Zu ikusita negar malkotan

 jartzen da nere begiya.

 Zure semea nunbait izan da

 alperra edo nagiya...

 Zure azpian ikusi nun nik

 lendabiziko argiya.

 

 Ai baserritxo, zu erortzea

 ezta neretzako (y) ona;

 oinbeste urtez zutikan eta

 gure itxaropen egona.

 Baldin ni ere izan banintza

 orrelako seme ona,

 jaso bear nun iya eroriyan

 lur jorik orain zegona.

 

 d) Bi bertso aurreko kopa nagusiari

 

 Ernaniyan ez gaituzte

 gu artutzen joka.

 Nork esan bertsolariei

 orrenbeste opa?

 Eraman nai badegu,

 orain da epoka.

 Ta norentzat ote da

 or dagoen kopa?

 

 Emen jendia eztago

 biziyo trankilla...

 Ta ni ere biotzez

 arkitzen naiz illa.

 Gero izan ez dedin

 Zenbait eskanbilla,

 ongien portatzen danak

 eraman dedilla.

 

 MITXELENA

 

 a) Bi puntu emanda

 

 Lore bat sortu da

 baratz ederrean;

 oiek ez dirade falta

 euskaldun lurrean.

 Poza ematen dute

 begien aurrean:

 t'oraindikan gaudeze

 geiyon bearrean.

 

 Mozkortzen danak ez ein

 iņola negarrik.

 Arek egingo duana

 naigabez bakarrik.

 Auzotik eiten badiyo (1)

 

         (1) Bertso hau horrela dago eta ez daukat zintarik falta dena

 osatzeko.

 

 


inprimatu