Gu ta guk

Otaño, P.M.

 1

 ¿Noiz izandu zan, nun eta nola

 euskaldunen asiera?

 ¿Nondikan dator gure izkuntza,

 noiztik gure izaera?

 ipuñak dio Fenix bat dala

 eta beti Fenix bera:

 egazti ortan ¡o, euskaldunak!

 gu bakarrik bizi gera.

 2

 Euskalerritik irten da zerbait

 mundu korritu dubenak

 ta, batezere Egoaldeko

 Ameriketan dagoenak,

 ikusten ditu konturatzeko

 argibiderik onenak

 non nai maitero artutzen gaitu

 ezagutzen gaitubenak.

 3

 Urte asko da, baña etzait aztu

 beti datozkit gogora

 nola joan nintzan beiñ motz batekin

 Montibideo kanpora;

 etxe baten eraman zuten

 montza sukalde txokora

 ta, ni mayera deitu ninduten

 nagusiaren ondora.

 4

 Erriko-seme beltzaren bat zan

 nagusiya, ortarako,

 ta ezgunduzen ezagututzen

 len izan ezgiñalako:

 ¿zer gatik bada bereiste ori?

 bestea txarra zalako

 ez, aiñ ondo ni artu nindutzen

 euskalduna nintzalako.

 5

 Ameriketan ume batekiñ

 nonbait arkitutzen banaiz,

 badet oitura galdetutzeko,

 aizak, mutill, ¿Nungotarra aiz?

 pozez, beterik entzun izan det,

 leku askotan eta maiz;

 «ni kriolloa, jauna, gañera

 euskaldunen semea naiz.»

 6

 Askotan uste izaten degu,

 gutxi geradela baña

 ¿non argiratu da beste iñor

 gure aurrekoak aña?

 ondo eiñak ekarritzen du

 nekez badaere ordañak:

 Ameriketan goiturik dago

 euskaldunen izengaña.

 7

 Ala jauregi goitienetan

 nola baztarroko bordan,

 naiz etxerikan apaiñenean

 edo mendiko txabolan;

 itxasoetan da leorrean

 ondo ta gaizki denboran

 berez euskaldun garbia danak

 esdaki ukatzen nor dan.

 8

 Ez da Euskera beziñ izkuntza

 maitagarririk munduban;

 jakiña dago deabru zarrak

 nola ikasi etzuban:

 ¡aiñ da santuba! eziñ mintzatu

 oesaketa infernuban;

 orrengatikan denak euskeraz

 kantatzen dute zeruban.

 9

 Alperrikako lana irten zan

 deabruaren jarduntza

 eziñ eraman izandu zuben

 euskerarikan aruntza,

 infernuetan ez leike sartu

 bizangabeko izkuntza,

 mantxa gabea dalako dauka

 Jaungoikoaren laguntza.

 10

 Beiñ infernuko ate ondoan

 berak etzekiela non,

 oroitutzen naiz euskaldun bati

 zer egokitu zitzayon:

 ango aterai adardunari

 diasola egiñ ziyon,

 esanaz;-¡Eup! (ni nun ote nabill

 Jainkuak dizula gabon.

 11

 Ori entzunik ango aterai

 muturtzikiñ itsusiyak,

 galdetu zuben:-¿Zer esan nai du

 gizon orren erauntziyak?

 Ta lagun batek erantzun zion:

 -Jakingo du Nagusiyak,

 zergatik berak ezagututzen

 ditu izkuntza guziyak.

 12

 Iñork deitzeko premirik gabe

 an agortu zan Luzifer,

 ta, txit aserrez, galdetu zuben:

 -¿Zer gertatzen da emen, zer?

 ¿Ez aldizutet lenago esan,

 gutxinaz milla bider,

 nik ezdatala euskaldunakin

 sekulan jakiñ ezer?

 13

 Susko sarde ate zayari

 sartu ziyon bizkarretik

 ta bota zuben kiskaltzen zegon

 tzimini-zulo batetik,

 iñor geyago etortzen bada,

 (zion) Jaun orren lurretik,

 nik ikusiko detan baño len

 bial zazute emendik.

 14

 Bi adarrakiñ purrustadan jo,

 ta itxi zuben atia,

 esanaz gure erritarrari

 ortik urrundu zaitia

 sarde zorrotza dardaratubaz,

 Luzifer lotzez betia,

 joan zan barrena purrakatzera

 bera mendeko jendia.

 15

 Gure anayak zion berengan

 emen gauzonik ezdabill;

 au infernuba izan bear du,

 ¡suztan eiten dute murgill!

 Baña neroni iruditzen zait

 oraindik ez naizela ill...

 Eziñ antz'eman diot iñola,

 ¿ametsetan ote nabill?

 16

 Ontan asi zan egan igotzen,

 berak jakiñ gabe nora

 tximista baño aguroago

 zijoan gora ta gora;

 etzuben neurtu bere joarreran

 igaro zuben denbora;

 ¡goiko lagunak eraman zuben

 zeruko atal'ondora!

 17

 Bizar zuri gizon eder bat,

 exerita zizelluban,

 begiratuba txit barrengoya,

 urrezko giltzak eskuban,

 arrigarrizko ate izortsu

 baten aurrian zeguan,

 ta, euskaldunak igerri zion

 iritxi zala zeruban.

 18

 Jaun aundi ura San Pedro zala,

 bereala ezaguturik

 biotzak salto egiten zion

 iñon ezin gelditurik.

 infernuetan egondu zanak

 beldur gabe zutiturik,

 -Jaungoikoak diola egun on,

 esan zuben makurturik.

 19

 San Pedro Jauna begirutubaz

 maitati eta gozatsu

 erantzun zion:-Orain betiko

 egin zerade doatzu,

 guazen barrena, ¡o, euskalduna!

 atoz, eskuba ekatzu;

 emen euskeraz itz egiten da

 ta lagunak zai dauzkatzu.

 20

 Ez da izkuntzik mintzatutzeko

 sartu zanian barrena

 gutarrak zeukan zoriontasun

 pozkida ta gozamena;

 alaitasun da eztitasuna

 doatzun da goraiena

 au izandu zan lendabiziko

 berak sentitu zubena.

 21

 Belaunikatuaz Jaungoikoari

 eskerrak eman onduan

 ikusi zuben nola millakak 

 arrigarrizko doñuban

 Gernikakoa irudi duben

 aritz baten inguruban

 kantatzen zuben guro izkuntzan

 ara zer aditu zuban.

 22

 Gernikako arbolak

 zeruban du aita,

 onek bialdu zigun

 guri ondo naita,

 biyak bear ditugu

 biotzetik maita,

 Euskara ez da galduko

 zerutarrak baita.