Munduko esamesak
Manterola, Jose
Aita zar bat zijoan beiñ semearekin
asto bat eramanaz bidean berekin.
Mutilla asto gañean, aita berriz oñez,
Aurrera zijoazen biyak itsegiñez.
Ontan pasaturikan ondotik bi gizon
Zarrenak besteari onela esan zion:
"Begiraiok, mutill orri, sasoyian,
Oiñez aita zarra ta bera astogañian."
-Aizak, dio agureak, jachiari larri,
Ez gaitean ibilli emen parragarri:
Aitu dek zar dioten ikusi ta onela
Ta uste diat nik ere arrazoi dutela.
Jechirikan mutilla astotikan bera
Laster agure ona igo zan gañera
Ta onela zijoazen biyak pake osoan
Bidea desegiñaz jolas chit gozoan.
Andik laster zituzten andre bi arkitu
Ta batak besteari zion arguitu:
"Ikusten alden ori, ez dik lotsa aundirik
Gizona asto gañeab ederki jarririk,
Ta ume gaisoa oñez dena nekaturik
Aita eta astoari ezin jarraiturik."
Au aitu ta eman gabe pauso bat aurrera
Jechizan agurea astotik lurrera,
Dena lolsaturikan, beretzat pentsatzen
Andre ayek arrazoi izango ote zuten.
-Aita -dio mutillak esaten zarrari
¿Zerk, dio, buru austen? ¿zer pensatzen da ari?
Iyo gaitezen biyak gure asto gañera
Eta esamesarik gabe orla joango gera.
Esan da egiñ, jarririk biyak an gañean
Zijoazen aderki pozez ta pakean
Arkitu zuten arte, iya bide erdian,
Tratalari bat, zeñek au been aurrian,
Ojuka gorrak ere aitzeko moduban
Zion: "Amaika asto baziok munduban.
Or ziaztik bi gizon, biyak zankoloka
Beren pisubarekin astoa. iya itoka.
¿Zer litekek chandaka joatia besterik
Aunatu gabe oria aberria alperrik?"
Zur egiñik gelditu ziran astodunak
Zer esan jakin gabe oso lotsatubak,
Ta astotik jechirikan aita ta semia
Oñez gelditu ziran bata ta bestia.
Ontan been artian zijoazela izketan
Bi mutill koskor ziran agertu andik bertan,
Eta beeiraturik aita semeari
Onela zion esan batak besteari:
"¿Ikusi al dek iñoiz orlako konturik?
Oñez ziaztik biyak astoa or izanik;
Ortarako obe uen echean ustia
Ez bazitekan biar geyagu aberia.
Aspertuta agureak, ta arrazoyarekin
Bearhageko ainbeste berriketarekin,
Onela asaten diyo noizbait semeari:
-Aizak, len bezelase astora igoari
Eta au edo ura esan dezatela
Joango gaituk geroni dizaigun bezela,
Bada ikusiya ziok, arret edo zarret,
Munduko berriketik isildu ez nezaket•
Ipui zar eder onek digu erakusten
alperrikako itzak alde batera usten.
Egin beza bakoitzak bear dubena egiñ,
Ibilli bedi zuzen konzienziarekiñ,
Ta on da, bat diradela, kontu egitea,
Munduko esamesak ta atariko atzea.