inprimatu
Euskaldunak eta Kartagotarrak
Izenburua:
Euskaldunak eta Kartagotarrak
Sinadura:
Echegaray, Karmelo
Urkizaren iruzkina:
Egilea(k):
Etxegarai, Karmelo

Argitalpena:
Euskal-Erria.
Urtea:
1883
Argitalpenaren urtea:
9
Alea:
Orrialdea:
525-528

Euskaldunak eta kartagotarrak

 

Echegaray, Karmelo

 

 I.

 

 ¿Nondikan datoz, Auñemendiyan

 Entzuten diran soñuak?

 ¿Ote dirade Kantauriako

 Itsasoaren orruak?

 ¿Mendi-tartean bizitzen diran

 Pizti gaizkiñen marruak?

 ¿Aize-bunbada, zugaztiyetan

 Dabillenaren chistuak?

 

 Soñu oyekin izuturikan

 Bazkatzen zeuden ardiyak,

 Zelaiyetatik salecheetara

 Nasdiro datoz guztiyak;

 Ala bildurtzen dira, gañean

 Aditutzean turmoiyak;

 Ala marruaz sentitutzean

 Basoetako piztiyak.

 

 Bañan ez dira turmoi-dumbotsak;

 Ez dira pizti-marruak;

 Osgarbi daude, chimistik gabe,

 Arrayo-toki goituak

 Isill-isillik mendi-tarteko

 Piztiyak dauden lekuak;

 Egoi-aldetik urbiltzen dira

 Len entzun diran oyuak.

 

 ¡Jaiki guztiyak! ¡armatu danak:

 Geziak arin presturik!

 ¡Armatu danak, Euskal Erriyan,

 Irrintziagaz bildurik;.

 Begira martitz atzerritarrak

 Beren etzauntzak arturik

 Ibai-ertzean, zelai galantak

 Guztiyak dendaz beterik.

 

 ¡Chimist-antzera goazen, oriyek

 Euskal-Erritik kentzera!

 ¡Goazen guztiyok, beren artean

 Bildur-ikara sartzera!

 ¡Bira! ditzagun parrukaturik

 Agudo, beren ¡urrera!

 .....................

 ¡Jaichi gaitezen mendiyetatik!

 ¡Aupa, mutillak!, ¡aurrera!

 Bañan ¿au zer da?... botarik armak

 Datoz: "pakea" deiturik

 Datoz esanaz: "Bulardetsuak

 Zeratela chit entzunik,

 Gatoz onera, zuen laguntza

 Bene-benetan eskarik,

 Erromatarren kontra joateko,

 Guztiyok alkar arturik.

 

 Ongi dakigu Erromatarrak

 Dirala zuen etsaiyak;

 Ongi dakigu, bai, beren kontra

 Zaudetela emen guztiyak;

 Atozte, gugaz, bada, gazteak;

 Atozte, gizon sutiyak,

 Birrindutzeko zuen etsaiyen

 Martizti bikaiñ aundiyak.

 

 Euskal-Erriyan, au entzutean,

 Dute gazteak esaten:

 "Zugaz, Anibal, joango gerade

 Martizti-etsaiyak apurtzen;

 Zurekin joango gera guztiyok

 Berak ikaraz betetzen;

 Bañan aurretik joan bear degu,

 Zuri bidea zabaltzen.

 

 II.

 

 ¡Gau ederra!... Zeruba urdiñ

 Dago, odei bat gaberik,

 Izar eder dizdizariz

 Dana golorezturik

 Gau-erregiñ illargiya

 Dago bertan nausirik,

 Argi-errañu gozatsuak

 Lurrera biralirik.

 Auñemendi dago, elurrez

 Tontorrak estaldurik,

 Bere gallur goituakin

 Zerubari ikuturik.

 Ibar eta mendarteak,

 Laño ariñak gorderik,

 Diruditela, daudela

 Jazkai churiz apaiñik.

 Arkaitzetan, iturriyak

 Daude pill pill egiñik;

 Zelaiyetatik, ibaiyak

 Doaz geldi, maltsorik,

 Beren kolko leyarkiyan

 Illargiya pintarik.

 Chorichoak, zuaitzetan

 Daude lotan, isillik;

 Aizechoak,zelaiyeko

 Lorak mugi gaberik;

 Aurchoak, ere, lo daude,

 Beren amak zaiturik.

 ¡Zer pakea!... ez da entzuten

 Osto baten pirpirrik,

 Ez oinkada baten otsik,

 Ez zakur baten saungik.

 Euskaldun gazte guztiyak,

 Sort-echetik irtenik,

 Gabaz, esnatu ez ditezen

 Aurrak, isill-isillik,

 An dijoaz, Anibalen

 Martiztiyen aurretik,

 Dijoaz, dijoaz ariñ

 Gelditu gabetanik,

 Illargi zillarreztuak

 Bidean zuzendurik;

 T' egun-sentiya agertzean

 Larrosaz galaiturik,

 Ikustean sort-aldea

 Suteoz t'urrez jantzirik,

 Urrun arkitutzen dira

 Beren Euskal-Erritik,

 Urrun beren gurasoak

 Dauden leku maitetik.

 .....................

 Baña doaz, Kartagoko...

 Martitz danen aurretik,

 Doaz Afrikarren alde

 Jazar gogor egiñik,

 Egun eta gabak, urrun

 Echetik igarorik.

 Doaz, doaz Errodano

 Koajetsua a pasarik,

 Doaz, Alpe goyetara

 Kemen suzkoz igorik.

 Alpeetatik, nola elurra

 Eguzkiyak arturik,

 Jeisten dan udaberriyan

 Ujoldeak egiñik,

 Ala jeisten dira, ausartza

 Berdingabez beterik;

 Ala doaz Italiyan,

 Lur ederrak menderik,

 Trasimeno ta Kanas-ko

 Gudak irabazirik,

 Erromaren martiztiyak

 Garaiturik utzirik.

 Nola artalde bat, leoiyak

 Uzten duan izurik;

 Nola piztiyak igesi

 Doazen lurzulotik,

 Aitz deslakaindutako bat

 Erortzean menditik;

 Nola chori bildurtiyak

 Aizkor-otsa sentirik,

 Aldentzen diran, kabiya

 Daukaten zuaitzetik,

 Erromako gerrariyak

 Ala daude bildurrik;

 Alasen dijoaz iges

 Iziduraz beterik,

 Anibalen laguntzalleen

 Kemenaz ikararik.

 .................

 Oek, beren bekokiyak

 Erramuz koroiturik,

 Iristen dira Erromaren

 Ateetara, aldendurik:

 Bidean arki dituzten

 Etsaiyak ingurutik;

 Beren etzauntzetatik

 Ausarkiro botarik,

 Naiz burniz iduki beren

 Gorputzak estaldurik,

 Naiz arma zukaratzgarriz

 Egon oso orniturik.

 

 III.

 

 Italiyako lurrak

 Dira gozotiyak,

 Mastiz, oliboz eta

 Lorez estaliyak.

 Lerden goratzen dira

 Bertako mendiyak,

 Erakutsirik arro

 Gallur elurkiyak.

 Zillarreztaturikan

 Dijoaz ibaiyak,

 Bustirik inguruko

 Landa ta zelaiyak.

 

 Ematurik, paketan

 Daude umanziyak, 

 Eranzaturik  garbi

 Ertzetako erriyak;

 Umanziyetan dabiltz

 Ariñik ontziyak,

 Polliki mugiturik

 Ur urdiñ geldiyak.

 Ibar zubalak, eta

 Zelay loretiyak,

 Ikusten dira chori

 Kantariz jantziyak,

 Kantatzen dituztela

 Soñu pozgarriyak.

 Urre jauregiz daude

 Beterik uriyak;

 Baratzak dira guziz

 Begiragarriyak;

 Bertistezko muñoak,

 Aldatsak, saroiyak,

 Basoak eta alorrak

 Eta zugaztiyak,

 Ematen dituzte chit

 Alort ugariyak.

 ¡Dirudi Sortitzagan

 Diraden doaiyak,

 Lur onek dituela

 Beregan guztiyak!

 .................

 Baña ¿non dira gure

 Chabol maitatuak?

 ¿Non dira gure mendi

 Burnizko goituakt

 ¿Non dira biyotzeko

 Gure gurasuak?

 ¿Non dira ¡non! pagodun

 T' aritzdun basuak?

 ¿Non dira Euskal-Erriko

 Choko murkaiztsuak?...

 ¡Gure biyotzak nola

 Dauden penatuak!

 ¡Zeñen tristeak diran

 Gure zizpuruak!

 Kabiya galdu duten

 Choriyen lantuak,

 Ez dira oek baño

 Mingarriyaguak.

 ¿Zertarako ditugu

 Emengo garauak,

 Nayago baditugu

 Euskal-lurrekuak?

 ¿Zertarako jauregi

 Urrez apainduak,

 Nayago baditugu

 Gure chabolchuak,

 Euskal-erriyan dauden

 Arkaitz ta chokuak

 Badirade guretzat

 Pozgarriyaguak?

 ...............

 Goazen, bada, mutillak,

 Sort-erri maitera,

 Gure mendiyetako

 Lurrak lundutzera;

 Goazen agudo; goazen

 Auñemendipera,

 Guraso t'emazteak

 Besarkatutzera,

 Zoriontasunean

 Gozo bizitzara.

 


inprimatu